Douwe de Haan

Arbeidsjurist

Een arbeidsovereenkomst regelt de arbeidsverhouding tussen een werkgever en een werknemer. In deze bijdrage bespreken we de vereisten voor de arbeidsovereenkomst. Vervolgens wordt de arbeidsovereenkomst vergeleken met twee andere overeenkomsten.

Kenmerken

De arbeidsovereenkomst is de deur naar het arbeidsrecht. Als sprake is van een arbeidsovereenkomst betekent dit dat alle wettelijke arbeidsrechtelijke bepalingen op de betreffende overeenkomst van toepassing zijn.

Ten aanzien van het bestaan van een arbeidsovereenkomst vermeldt de wet:

‘De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.’

De drie onderstreepte criteria worden hierna toegelicht.

Arbeid

Van arbeid is sprake indien een bijdrage wordt geleverd aan het primaire doel van de onderneming. De omvang en vorm van de arbeid zijn daarbij niet belangrijk. Dit betekent bijvoorbeeld dat een werknemer die werkt in de zorg nog steeds arbeid verricht als hij een slaapdienst uitvoert.

Een andere voorwaarde voor arbeid is dat de werknemer met wie de arbeidsovereenkomst is aangegaan, de werkzaamheden persoonlijk uitvoert. De werknemer mag niet zonder toestemming van zijn werkgever iemand anders in zijn plaats laten werken.

Loon

Het begrip ‘loon’ moet worden uitgelegd als de tegenprestatie voor de verrichtte arbeid. Het loon mag worden uitgekeerd in geld, maar ook in natura.

Niet overeengekomen bonussen en onkostenvergoedingen vallen niet onder loon, tenzij het om ongebruikelijke bedragen gaat. Als een vrijwilliger een onkostenvergoeding krijgt die vele malen hoger ligt dan gebruikelijk is, zal de vergoeding alsnog aangemerkt worden als loon (zodat er belasting over betaald moet worden).

Gezagsverhouding

Deze voorwaarde betreft de bevoegdheid van de werkgever om instructies te geven aan de werknemer. Hoe deze bevoegdheid tot uiting komt, is niet relevant. Uit de rechtspraak komt naar voren dat dit element al aanwezig is, als de werkgever slechts de mogelijkheid heeft om instructies te geven.

Schriftelijke overeenkomst?

Volledigheidshalve merken we op dat het voor het bestaan van de arbeidsovereenkomst niet vereist is om deze op schrift te stellen. Tegelijkertijd hebben werkgevers wel de verplichting om bepaalde gegevens schriftelijk aan de werknemer te bevestigen. Het gaat daarbij onder meer om de functie, de standplaats, het overeengekomen loon en de opzegtermijn.

Andere overeenkomsten

Een arbeidsovereenkomst is op onderdelen vergelijkbaar met een overeenkomst van opdracht en een overeenkomst tot aanneming van werk. Hoe verhouden deze overeenkomsten zich tot elkaar?

Overeenkomst van opdracht

De kern van deze overeenkomst is dat twee partijen afspreken dat de één werkzaamheden zal verrichten voor de ander tegen een vergoeding. De opdrachtnemer zal de opdracht zelfstandig uitvoeren, zonder dat er sprake is van leiding en toezicht door de opdrachtgever. Een voorbeeld van een overeenkomst van opdracht is de freelanceovereenkomst die vaak gebruikt wordt door fotografen en journalisten.

Overeenkomst tot aanneming van werk

Het kenmerk van deze overeenkomst is dat twee partijen overeenkomen dat de ene partij een bepaald werk van stoffelijke aard tot stand zal brengen voor de andere partij tegen een aanneemsom. Ook bij deze overeenkomst ontbreekt een gezagsverhouding.

Verschil

De scheidslijn tussen de arbeidsovereenkomst enerzijds en de overeenkomst van opdracht en de aannemingsovereenkomst anderzijds is dun. Dit betekent dat het risico aanwezig is dat men denkt bijvoorbeeld een overeenkomst van opdracht te hebben gesloten, maar dat in feite sprake is van een arbeidsovereenkomst. Hierdoor zal een werk-/opdrachtgever achteraf moeten voldoen aan bepaalde verplichtingen, zoals het afdragen van sociale premies en het toekennen van vakantiedagen.

Tot slot

Het is belangrijk om zekerheid te hebben over de overeenkomst die binnen een arbeidsverhouding van toepassing is. Dit is vooral van belang om te kunnen bepalen of het arbeidsrecht van toepassing is. Wanneer u te maken hebt met een situatie waarin de soort overeenkomst lastig te bepalen is, is het van belang om tijdig advies in te winnen.

Wanneer u naar aanleiding van deze bijdrage vragen hebt, kunt u contact opnemen via douwe@florys.nl of 0184 – 208 208.